Otizm Nedir?

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), sosyal etkileşimde problemler, görsel, işitsel vb. uyaranlara karşı hassasiyet/ilgisizlik ve sınırlı ilgi alanları karakterize edilen, hayat boyu etkisini devam ettiren ve bireyden bireye değişiklik gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur.

OSB’nin nedeni kesin şekilde açıklanamamakla birlikte, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin karmaşık bir etkileşimi sonucu meydana çıktığı kanıtlanmıştır. OSB belirtileri 2 yaşından itibaren görülebilmekle beraber, tanı ilerleyen yaşlarda da konabilmektedir. OSB hayat boyu süren bir durum olmasına rağmen, eğitim ve terapi ile OSB tanısının kalktığı vakalar bulunmaktadır. Ancak, tanı kalksa da, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin denklemden bütünüyle çıkması mümkün değildir. Geçtiğimiz yıllarda öne çıkan otizm ve aşı ilişkisi bilimsel olarak çürütülmüş, çocuklara yapılan aşıların OSB’ye neden olmadığı kanıtlanmıştır.

“Bir çocuğun yeteneğinin ve becerilerinin
göstergesi her zaman notları değildir;
dünyayı nasıl farklı gördüğü ve nasıl
öğrendiğidir.”
Chuck Grassley

Otizm Tanısı

OSB, 2013 yılında çıkan DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı-5) ile birlikte, önceden Yaygın Gelişimsel Bozukluk (YGB) terimi altında yer alan Asperger Sendromu, PDD-NOS (atipik otizm) ve klasik otizmi kapsayan bir şemsiye terim halini almıştır.

Dolayısıyla DSM-5 öncesi konulmuş Asperger, atipik otizm gibi YGB tanıları artık OSB tanısı almaktadır. OSB tanısı, DSM-5’e göre aşağıdaki 4 kriter (A, B, C ve D) çerçevesinde verilmektedir:

A. Gelişimsel gecikmenin haricinde, sosyal iletişim ve sosyal etkileşimde yetersizlikler (3 semptom da gözlemlenmelidir):

1. Sosyal yaklaşımda anormalliklerden başlayarak, sohbeti sürdürmekte zorluklar; ilgisini, duygularını ve tepkilerini yeterince paylaşmama, sosyal etkileşimi hiç başlatmamaya varan karşılıklı sosyal ve duygusal davranışlarda yetersizlikler.
2. Sosyal etkileşim için kullanılan ve sözlü olmayan iletişimsel davranışlarda (jestler, yüz ifadeleri vb.) yetersizlik: Sözlü ve sözlü olmayan iletişimin birlikte kullanılamaması, göz kontağı ve vücut hareketlerinde anormallikler, sözlü olmayan iletişimin anlaşılmaması, yüz ifadeleri ve jestlerden yoksunluk.
3. Gelişim seviyesine uygun ilişkiler (aileleri ve bakıcıları dışında) geliştirip sürdürmekte yetersizlikler: Farklı sosyal durumlara uygun olacak davranışları sergilememe, hayali oyun paylaşımı ve arkadaş edinmede zorluklar, insanlara ilginin tamamen yoksunluğu.

B. Sınırlı ve tekrarlı davranışlar, ilgi alanlı ve aktiviteler (en az 2 semptom gözlemlenmelidir):

1. Steryotipik ve tekrarlı konuşma, hareketler veya nesne kullanımı (örneğin; ekolali, kendine has kelime ya da cümlelerin kullanımı, nesnelerin tekrarlı kullanımı)
2. Rutinlere aşırı bağlılık, sözlü ve sözlü olmayan ritüelleşmiş davranışlar, değişime karşı aşırı direnç gösterme (örneğin; aynı yemekte ısrar, tekrarlanan sorular, küçük değişkliklerin sıkıntı yaratması)
3. Anormal derecede sabit ve sınırlı ilgi alanları (örneğin; alışılmadık nesnelere aşırı bağlılık)
4. Çevreden gelen ses, koku vb. duyusal faktörlere karşı aşırı hassasiyet, ilgi ya da hissizlik (örneğin; bazı ses veya dokulara karşı tepki, soğuk/sıcak/acıya karşı gözle görülür hissizlik, aşırı koklama ya da dokunma, ışıklardan veya dönen nesnelerden büyülenmek).

C. Semptomlar erken çocuklukta görülmeye başlamalıdır (ancak, sosyal gereksinimlerin etkisi artana kadar ortaya çıkmayabilirler)

D. Semptomlar günlük hayatı kısıtlayıcı ve sekteye uğratıcı şekilde olmalıdır.